Kandydoza jamy ustnej, powszechnie znana jako pleśniawki (szczególnie u niemowląt), jest infekcją grzybiczą błony śluzowej jamy ustnej. Wywoływana jest najczęściej przez drożdżaki z rodzaju Candida, głównie Candida albicans.
Grzyby te naturalnie występują w jamie ustnej u wielu osób i zwykle nie powodują problemów. Jednak w pewnych warunkach może dojść do ich nadmiernego namnożenia, co prowadzi do infekcji.
Główne objawy kandydozy jamy ustnej:
Białe naloty: Kremowe, białe lub żółtawe plamy na języku, wewnętrznej stronie policzków, podniebieniu, dziąsłach lub migdałkach. Mogą przypominać zsiadłe mleko.
Zaczerwienienie i bolesność: Pod nalotami błona śluzowa jest często zaczerwieniona i bolesna. Naloty te można zazwyczaj zetrzeć, odsłaniając krwawiącą powierzchnię (w przeciwieństwie do leukoplakii).
Pieczenie: Uczucie pieczenia lub bólu w jamie ustnej, które może utrudniać jedzenie i połykanie.
Zaburzenia smaku: Utrata lub zmiana odczuwania smaku.
Suchość w ustach: Uczucie suchości lub "bawełny" w ustach.
Pęknięcia w kącikach ust: Bolesne, zaczerwienione pęknięcia (zapalenie kącików ust, tzw. zajady).
Nieprzyjemny zapach z ust.
Co sprzyja rozwojowi kandydozy? (Czynniki ryzyka)
Infekcja rozwija się najczęściej, gdy naturalna równowaga mikroflory jamy ustnej jest zaburzona lub gdy układ odpornościowy jest osłabiony. Główne czynniki to:
Obniżona odporność: Spowodowana chorobami (np. HIV/AIDS, nowotwory, białaczka) lub leczeniem (chemioterapia, radioterapia, leki immunosupresyjne).
Stosowanie leków:
Antybiotyki: Szczególnie o szerokim spektrum działania, niszczą "dobre" bakterie, pozwalając grzybom na rozwój.
Kortykosteroidy: Zwłaszcza wziewne (stosowane w astmie) lub doustne.
Choroby przewlekłe: Przede wszystkim niewyrównana cukrzyca (wysoki poziom cukru sprzyja grzybom).
Wiek: Niemowlęta (ich układ odpornościowy nie jest w pełni rozwinięty) oraz osoby starsze.
Użytkowanie protez zębowych: Szczególnie jeśli są źle dopasowane lub kiedy są niedostatecznie czyszczone (tzw. protetyczne zapalenie jamy ustnej).
Zła higiena jamy ustnej.
Dieta: Bogata w cukry proste, które są pożywką dla drożdżaków.
Niedobory: Np. żelaza, witaminy B12, kwasu foliowego.
Suchość w ustach (kserostomia): Spowodowana np. przez leki lub choroby (np. zespół Sjögrena).
Palenie tytoniu: Może zmieniać środowisko jamy ustnej, sprzyjając infekcjom.
Zmiany hormonalne: Np. w czasie ciąży.
Jak leczyć kandydozę jamy ustnej?
Leczenie kandydozy jamy ustnej wymaga konsultacji z lekarzem (lekarzem rodzinnym lub stomatologiem), który postawi diagnozę (czasem na podstawie wymazu) i zaleci odpowiednią terapię.
Podstawą leczenia jest stosowanie leków przeciwgrzybiczych:
Leczenie miejscowe (w łagodniejszych przypadkach):
Nystatyna: Najczęściej w postaci zawiesiny do pędzlowania jamy ustnej lub płukania (należy trzymać płyn w ustach jak najdłużej przed połknięciem lub wypluciem, zgodnie z zaleceniem lekarza).
Klotrimazol: W postaci tabletek/pastylek do ssania.
Mikonazol: W postaci żelu do stosowania w jamie ustnej.
Leczenie ogólnoustrojowe (doustne - w cięższych przypadkach lub gdy leczenie miejscowe jest nieskuteczne):
Flukonazol: Najczęściej stosowany lek w postaci tabletek.
Itrakonazol: Inny lek doustny.
Leczenie trwa zazwyczaj 7-14 dni. Ważne jest, aby kontynuować terapię przez cały zalecony okres, nawet jeśli objawy ustąpią wcześniej, aby zapobiec nawrotowi.
Działania wspomagające i profilaktyka:
Leczenie farmakologiczne jest kluczowe, ale bardzo ważne jest również wyeliminowanie czynników sprzyjających infekcji:
Higiena jamy ustnej: Dokładne mycie zębów (miękką szczoteczką, aby nie podrażniać) i języka.
Pielęgnacja protez: Jeśli nosisz protezę, należy ją wyjmować na noc, dokładnie czyścić i dezynfekować (np. moczyć w specjalnym roztworze). Czasem konieczna jest wymiana lub korekta protezy.
Dieta: Ograniczenie spożycia cukrów prostych (słodyczy, słodkich napojów).
Probiotyki: Spożywanie naturalnych jogurtów, kefirów (bez cukru) lub przyjmowanie probiotyków w kapsułkach, co może pomóc w odbudowie prawidłowej flory bakteryjnej.
Płukanie ust po sterydach wziewnych: Jeśli używasz inhalatora ze sterydami, zawsze płucz usta wodą po jego zastosowaniu.
Leczenie chorób podstawowych: Np. wyrównanie poziomu cukru we krwi w przypadku cukrzycy.
Nawilżenie ust: Picie odpowiedniej ilości wody.
Rzucenie palenia.
Domowe sposoby (jako wsparcie, nie zastępstwo leczenia):
Płukanie ust roztworem sody oczyszczonej (pół łyżeczki na szklankę ciepłej wody).
Płukanie ust roztworem soli (pół łyżeczki na szklankę ciepłej wody).
Płukanki ziołowe (np. z szałwii, rumianku) mogą działać łagodząco.
Ważne: Nie należy leczyć kandydozy jamy ustnej na własną rękę, zwłaszcza jeśli objawy są nasilone, nawracają lub towarzyszą im inne dolegliwości. Zawsze skonsultuj się z lekarzem w celu ustalenia przyczyny i wdrożenia odpowiedniego leczenia.
Komentarze
Prześlij komentarz