16 maja obchodzimy Międzynarodowy Dzień Celiakli. Celiakia, nazywana również chorobą trzewną, to przewlekła choroba autoimmunologiczna o podłożu genetycznym. Oznacza to, że organizm, w odpowiedzi na spożycie glutenu – białka znajdującego się w zbożach takich jak pszenica, żyto, jęczmień i owies (w przypadku zanieczyszczenia glutenem) – atakuje własne tkanki. W przypadku celiakii celem ataku są kosmki jelitowe, czyli małe wypustki w jelicie cienkim odpowiedzialne za wchłanianie składników odżywczych.
Jakie są objawy celiakii? Podstępna choroba o wielu twarzach
Objawy celiakii mogą być bardzo zróżnicowane i nie zawsze oczywiste, co często opóźnia postawienie prawidłowej diagnozy. Choroba może ujawnić się w każdym wieku.
Do najczęstszych symptomów należą:
- Problemy żołądkowo-jelitowe: przewlekłe biegunki (często tłuszczowe lub wodniste), bóle brzucha, wzdęcia, zaparcia (rzadziej), nudności, wymioty, utrata masy ciała lub brak przyrostu wagi u dzieci.
- Objawy niedoborowe: anemia z niedoboru żelaza (niepoddająca się leczeniu), niedobory witamin i minerałów, osteoporoza lub osteopenia (zmniejszona gęstość kości).
- Zmiany skórne: opryszczkowate zapalenie skóry (choroba Duhringa), charakteryzujące się swędzącymi pęcherzykami, głównie na łokciach, kolanach i pośladkach, a także afty w jamie ustnej.
- Objawy ogólnoustrojowe i neurologiczne: przewlekłe zmęczenie, osłabienie, bóle głowy, migreny, problemy z koncentracją, zmiany nastroju (depresja, drażliwość), zaburzenia płodności, bóle stawów i mięśni.
Warto zaznaczyć, że istnieje również celiakia skąpoobjawowa lub nawet bezobjawowa, gdzie typowe dolegliwości ze strony układu pokarmowego nie występują lub są łagodne, a dominują objawy pozajelitowe.
Diagnostyka – jak potwierdzić celiakię?
Podejrzenie celiakii wymaga konsultacji z lekarzem, który zleci odpowiednie badania. Diagnostyka zazwyczaj obejmuje:
- Badania serologiczne z krwi: oznaczenie poziomu specyficznych przeciwciał, takich jak przeciwciała przeciwko transglutaminazie tkankowej (anty-tTG) w klasie IgA oraz całkowitego poziomu IgA. Ważne jest, aby przed badaniem nie eliminować glutenu z diety, ponieważ może to zafałszować wyniki.
- Badania genetyczne: obecność genów HLA-DQ2 lub HLA-DQ8 wskazuje na predyspozycję do celiakii, jednak ich wykrycie nie jest równoznaczne z chorobą. Brak tych genów praktycznie wyklucza celiakię.
- Biopsja jelita cienkiego: jest to standard w diagnostyce celiakii. Podczas gastroskopii pobiera się niewielkie wycinki błony śluzowej jelita cienkiego, które następnie ocenia się pod mikroskopem pod kątem charakterystycznego zaniku kosmków jelitowych.
Leczenie – klucz do zdrowia to dieta bezglutenowa
Jedyną skuteczną metodą leczenia celiakii jest ścisła i konsekwentna dieta bezglutenowa, stosowana przez całe życie. Polega ona na całkowitym wyeliminowaniu z jadłospisu produktów zawierających pszenicę (i jej odmiany, np. orkisz, durum), żyto, jęczmień oraz owies, który nie jest certyfikowany jako bezglutenowy (ze względu na częste zanieczyszczenia).
Stosowanie diety bezglutenowej prowadzi do regeneracji kosmków jelitowych, ustąpienia objawów i zapobiega poważnym powikłaniom nieleczonej celiakii, takim jak niedożywienie, osteoporoza, problemy z płodnością, a nawet zwiększone ryzyko niektórych nowotworów przewodu pokarmowego.
Życie z celiakią – wyzwania i wskazówki
Diagnoza celiakii oznacza konieczność wprowadzenia znaczących zmian w codziennym życiu. Oto kilka praktycznych porad:
- Dokładne czytanie etykiet: gluten może kryć się w wielu produktach, nie tylko w pieczywie czy makaronach, ale także w wędlinach, sosach, słodyczach czy lekach. Szukaj produktów oznaczonych jako "bezglutenowe" lub z symbolem przekreślonego kłosa.
- Bezpieczne gotowanie: unikaj zanieczyszczenia krzyżowego glutenem w kuchni. Używaj oddzielnych desek do krojenia, naczyń i przyborów kuchennych dla potraw bezglutenowych.
- Jedzenie poza domem: informuj personel restauracji o swojej diecie i dopytuj o składniki potraw oraz sposób ich przygotowania.
- Wsparcie: dołącz do grup wsparcia dla osób z celiakią, gdzie możesz wymieniać się doświadczeniami i przepisami. Wsparcie psychologiczne może być również pomocne w adaptacji do nowej sytuacji.
- Regularne kontrole lekarskie: monitoruj stan zdrowia i poziom przeciwciał zgodnie z zaleceniami lekarza.
Pamiętaj, że choć celiakia jest chorobą na całe życie, dzięki odpowiedniej diecie i świadomości można prowadzić pełne i aktywne życie. Wczesna diagnoza i rygorystyczne przestrzeganie zaleceń lekarskich są kluczowe dla zachowania zdrowia i dobrego samopoczucia.
Komentarze
Prześlij komentarz